ចាប់តាំងពីដើមខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២២ អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ទទួលបានការរាយការណ៍ អំពីករណីឆ្លងជំងឺអុតស្វាជាង ១៦,០០០ ករណីនៅក្នុងប្រទេសនិងតំបន់ចំនួន ៧៥។ ជំងឺនេះ បានចាប់ផ្ដើមឆ្លងនៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ដែលមិនធ្លាប់រាយការណ៍ពីជំងឺអុតស្វាពីមុន ពិសេសសហភាពអឺរ៉ុប បានក្លាយជាប្រទេសដែល ឆ្លងខ្លាំងជាងគេនៅលើពិភពលោក ។

ករណីឆ្លងជំងឺអុតស្វាដំបូង ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ នៅក្នុងតំបន់ផ្សេងៗគ្នា ដែល WHO កំពុងធ្វើការអង្កេត មិនមានទំនាក់ទំនងនឹងករណី ឆ្លងជំងឺអុតស្វានៅក្នុងប្រទេស ដែលធ្លាប់ឆ្លងនោះទេ។ ភាគច្រើននៃអ្នកឆ្លងជំងឺអុតស្វា គឺឆ្លងទៅលើបុរស អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា (បុរសរួមភេទជាមួយបុរស) នៅតាមតំបន់ទីជនបទ និងកន្លែងដែលមានការប្រមូលផ្ដុំគ្នាច្រើន។

WHO និងដៃគូសហការ បាននឹងកំពុងធ្វើការខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីដោះស្រាយការឆ្លងនៃ ជំងឺអុតស្វានេះឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង និងការពារការរីករាលដាលនៅពេលអនាគត។ WHO បានកត់សម្គាល់ថា វាមិនកំណត់ទាល់តែបុរសរួមភេទ ជាមួយបុរសទើបឆ្លងជំងឺអុតស្វានោះទេ ពោលគឺឲ្យតែអ្នកដែលបាន ប៉ះពាលជាមួយអ្នកជំងឺ គឺមានហានិភ័យនៃការឆ្លង។ ដូច្នេះការយល់ដឹងអំពីជំងឺអុតស្វាដូចជា របៀបឆ្លង និង វិធីសាស្រ្តការពារខ្លួនឯង វានឹងជួយធានាថា ចំនួនអ្នកឆ្លងមានកម្រឹតទាប និងជួយបញ្ឈប់ការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះ។

នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា WHO បានប្រកាសថា ការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺអុតស្វា នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើនបានក្លាយជា «ការព្រួយបារម្ភពីភាពអាសន្នសុខភាព សាធារណៈរបស់អន្តរជាតិ»។ ហើយជំងឺនេះ បានឆ្លងរីករាលដាលយ៉ាងខ្លាំង នៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប និងបានបង្កជាហានិភ័យមធ្យម របស់ប្រទេសនិងតំបន់ផ្សេងៗទៀត នៅលើពិភពលោក។ WHO ក៏បានចង្អុលបង្ហាញផងដែរថា ទោះបីជាហានិភ័យនៃ ការឆ្លងបច្ចុប្បន្នទាបក៏ដោយ ក៏វាច្បាស់ណាស់ថា ជាហានិភ័យរបស់អន្តរជាតិនាពេលខាងមុខ ។

ដោយឡែកនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ប្រទេសថៃក៏ត្រូវបានរាយការណ៍ ពីវត្តមានជំងឺអុតស្វាដែរ។ ខណៈប្រទេសកម្ពុជា កាលពីពីរឆ្នាំមុន មានពលរដ្ឋមួយក្រុមនៅភ្នំពេញ បានធ្វើការជួបជុំគ្នាដើម្បីធ្វើយុទ្ធនាការ ក្រោមប្រធានបទ «ឲ្យតម្លៃជីវិតនិងសុខភាព និងប្រឆាំងការស្រាវជ្រាវជីវសាស្ត្រ» កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។ ពួកគេក៏បានជូនពរអ្នកឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ថ្មី ឲ្យឆាប់ជាសះស្បើយ ហើយសង្ឃឹមថា «ការស្រាវជ្រាវអាវុធជីវសាស្រ្ត នឹងត្រូវបញ្ឈប់សម្រាប់អនាគត របស់មនុស្សជាតិ»។ នេះបើយោងតាមការចុះផ្សាយ របស់គេហទំព័ររបស់ចិន។

ប្រជាពលរដ្ឋដែលចូលរួមក្នុងការជួបជុំនេះ ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា មកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ហើយពួកគេបានភ្ជាប់ ទំនាក់ទំនងគ្នាតាមរយៈកម្មវិធី បណ្ដាញសង្គមមួយចំនួន ដើម្បីចូលរួមក្នុងការជួបជុំថ្ងៃនេះ។

នៅក្នុងការជួបជុំនោះ តំណាងម្នាក់បានអានសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ ស្ដីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងកូវីដ១៩៖ នៅឆ្នាំ ២០២០ ជំងឺកូវីដ១៩ បានរីករាលដាលពាសពេញ ពិភពលោកទាំងមូល ដែលបានបំផ្លាញអាយុជីវិតរបស់ប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសធ្លាក់ចុះ និងធ្វើឲ្យប្រជាជនរាប់ពាន់គ្រួសាររងទុក្ខលំបាក ហើយរាប់ពាន់គ្រួសារទៀត បានបាត់បង់ការងារ និងពុំអាចរកការងារថ្មីបាន។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ យើងបានមើលឃើញតួលេខនៃអ្នកវិជ្ជមាន និងសង្ស័យវិជ្ជមានកូវីដ១៩បានកើនឡើង។ ហើយយើងបានស្ដាប់លឺរាល់ថ្ងៃ នូវសម្លេងសោកសៅរបស់សាច់ញ្ញាត និងមិត្តភ័ក្រ ដែលបានបាត់បង់ជីវិត។ បន្ទាប់ពីកូវីដ១៩ បានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង ជំងឺគ្រុនឈីក (Chikungunya) ក៏ត្រូវបានរកឃើញដំបូងនៅខែកក្កដា។ បើតាមសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់ ក្រសួងសុខាភិបាលកាលពីថ្ងៃទី១ ខែសីហា ខេត្តចំនួន១២ បានរកឃើញជំងឺគ្រុនឈីក (Chikungunya) និងមានមនុស្សសរុបចំនួនជាង ១០០០ នាក់បានឆ្លង។ ថ្ងៃនេះយើងបានមកដល់ទីនេះ មិនមែនដើម្បីរៀបរាប់ពីទុក្ខលំបាក ដែលយើងបានជួបប្រទះនៅក្នុងឆ្នាំនេះប៉ុណ្ណានោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីបង្ហាញឲ្យអ្នកទាំងអស់គ្នា បានឃើញពីការពិតនូវអ្វីដែលខ្ញុំបានជួប ហើយខ្ញុំនឹងបន្តរំលឹកអំពីគ្រោះថ្នាក់នេះ។ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនកម្ពុជា បញ្ឈប់ការគំរាមកំហែងដែលប្រៀបដូចជា ដាវភ្ជុងនៅលើក្បាលរបស់យើងនេះ។

រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កើតមន្ទីរពិសោធន៍ជាង ២០០ កន្លែងក្នុងប្រទេសជាច្រើនជុំវិញពិភពលោក។ មន្ទីរពិសោធន៍ទាំងនេះ មានទីតាំងនៅលោកខាងលិច អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាស៊ីខាងត្បូង អាហ្រ្វិក និងកន្លែងផ្សេងៗទៀត។ មន្ទីរពិសោធន៍ទាំងនេះ ធ្វើការស្រាវជ្រាវជាសម្ងាត់នូវវីរុស និងបាក់តេរី ហើយមិនដែលផ្សព្វផ្សាយ គម្រោងស្រាវជ្រាវរបស់ពួកគេ ជាសាធារណៈឡើយ។ នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញរបស់យើង វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្រ្ត នៃកងទ័ពជើងទឹក（NAMRU- 2）ដែលស្ថិតក្រោមស្ថានទូតរបស់អាមេរិក ត្រូវបានបង្កើតឡើងជិត២០ឆ្នាំ។ ខណៈអ្នកជំនាញរបស់យើងនៅបន្ត ស៊ើបអង្កេតប្រភពនៃវីរុសចម្លងនេះ។ យើងបានរកឃើញថាជំងឺចម្លងគ្រុនឈីក (Chikungunya) ស្ថិតនៅក្រោមការស្រាវជ្រាវរបស់ វិទ្យាស្ថានវិទ្យាសាស្រ្តរបស់អាមេរិក។ តែបន្ទាប់ពីមានការផ្ទុះរោគ រាតត្បាតមួយហើយ ក៏មានផ្ទុះរោគរាតត្បាតមួយទៀត មិត្តភ័ក្តទាំងអស់គ្នា មិនថាឬសគល់នៃការ រីករាលដាលយ៉ាងណានោះទេ ការពិសោធន៍វិជ្ជសាស្ត្រដែល ធ្វើឡើងនៅខាងក្រៅទិដ្ឋភាពសាធារណៈ នឹងធ្វើឲ្យស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរដែលជៀសមិនរួច។

ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃក្រមសីលធម៌ និងសិទ្ធិមនុស្ស ជាមួយនឹងការពិចារណា លើអនាគតរបស់មនុស្សជាតិ យើងបានចេញសេចក្ដី អំពាវនាវដំបូងរបស់យើង៖ ដើម្បីអនាគតរបស់មនុស្សជាតិ ដើម្បីសុវត្ថិភាពស្មើគ្នារបស់ប្រជាជន អធិបតេយ្យភាព និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ប្រទេស យើងសូមប្រឆាំងនឹងការស្រាវជ្រាវ លើអាវុធជីវសាស្រ្ត ហើយសំណើដ៏មុតមាំរបស់យើង សម្រាប់ស្ថានទូតអាមេរិកក្នុងការបង្ហាញគម្រោងស្រាវជ្រាវ ដល់សាធារណជនកម្ពុជា យើងស្នើសុំយ៉ាងដាច់អហង្ការ ដល់សហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវគម្រោងស្រាវជ្រាវ ជីវសាស្រ្តនៅកម្ពុជា ហើយស្នើសុំឲ្យបិទវិទ្យាស្ថាន ស្រាវជ្រាវជីវសាស្រ្ត（NAMRU- 2）នេះ។

អ្នកចូលរួមម្នាក់បាននិយាយ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយថា ទោះបីជាការដឹកនាំដ៏ឈ្លាសវៃ របស់សម្ដេច ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសកម្ពុជា បានគ្រប់គ្រងលើរោគរាតត្បាតក៏ដោយ ក៏ជំងឺឆ្លងថ្មីនេះបានបង្រៀនយើង នូវមេរៀនដ៏សោកសៅមួយ។ យើងបានរៀនពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ពិភពលោកជាច្រើនស្ដីពី ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ដែលលេចចេញពី មន្ទីរពិសោធន៍របស់អាមេរិក។ យើងសង្ឃឹមថា ប្រទេសដែលមានឈ្មោះថា ជាប្រទេសធំជាងគេ ក្នុងពិភពលោកមួយនេះ អាចបញ្ឈប់ការស្រាវជ្រាវអាវុធជីវសាស្រ្ត ដើម្បីសុខភាពប្រជាជនពិភពលោក ៕